II Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Staniewskiego

Grywalizacja

Czym jest grywalizacja i jakie niesie zalety w edukacji?

W ostatnich latach coraz ważniejszą rolę w procesie edukacyjnym odgrywają nowoczesne metody nauczania. Jednym z popularniejszych sposobów zachęcania uczniów do nauki jest wprowadzanie elementów grywalizacji. Okazuje się, że (kojarzące się z życiem pozaszkolnym) gry pozwalają na zwiększenie motywacji do nauki i są doskonałą zachętą do podejmowania przez uczniów określonych działań. Jak efektywnie wykorzystać mechanizmy gier do nauki, a także jakie korzyści płyną z wprowadzenia tych rozwiązań podczas pracy w szkole? W niniejszym artykule przedstawimy konkretne narzędzia, które można wykorzystać, aby skutecznie angażować uczniów, którzy będą zdobywać wiedzę, a przy okazji trenować logiczne myślenie oraz rozwijać umiejętność współpracy i komunikacji.1

Zatem, Czym jest grywalizacja i jakie niesie zalety w edukacji?

Gotowy do gry?

Metodycy i specjaliści kształceni informują, że użytkownicy sieci zapamiętują zaledwie 10% z tego, co przeczytają, 20% z tego, co usłyszą, ale aż 90% z tego, co zrobią! Co ciekawe, zadanie może być zwykłą symulacją, która imituje realne czynności lub działania. Z licznych badań nad grywalizacją wynika, że wiele osób chciałoby, żeby ich nauka albo praca przypominała bardziej grę niż tradycyjnie wykonywane zadania.

Co to jest grywalizacja (gamifikacja)?

Termin stosuje się zamiennie z gamifikacją oraz gryfikacją. Jest to wykorzystanie elementów gier oraz technik ich projektowania w kontekście niezwiązanym z cyfrową rozrywką. Ma to na celu zaangażowanie ludzi, motywowanie do działania, pobudzenie do nauki i do rozwiązywania problemów. Oprogramowanie służy do osiągnięcia pożądanych zachowań lub innych założonych wytycznych.

Gamifikacja jest różnie rozumiana. Można o niej mówić jak o produkcie, a także o sposobie myślenia, procesie, doświadczeniu czy podejściu do projektowania. Wykorzystuje się ją w takich obszarach jak edukacja, opieka zdrowotna, marketing, zarządzanie: zespołem, projektami, kapitałem ludzkim czy procesami z udziałem wiedzy.

Gra to kompletna całość, która ma swój schemat: początek, rozwinięcie i zakończenie. Użytkownicy nastawiają się na dobrnięcie do końca i zwycięstwo. Celem wykorzystania tego narzędzia w procesie uczenia, jest osiągnięcie wzrostu zaangażowania i motywacji. Co więcej, wykorzystanie mechanizmów używanych w grach, może pobudzić kreatywność i wykształcić takie cechy, jak systematyczność czy samozaparcie.

W tworzeniu zasad grywalizacji należy wziąć pod uwagę kilka czynników:

● nagrody np. oceny szkolne powinny być przyznawane w momencie osiągnięcia celu,

● nagroda nie powinna stać się celem samym w sobie,

● system nagradzania powinien być sprawiedliwy,

● nagrody powinno się przyznawać wieloetapowo.

Grywalizacja w codziennym życiu

Grywalizacja to nie tylko gry komputerowe. Wierz lub nie, że Twoje codzienne aktywności również mogą być jej elementem. Dobrym przykładem jest bieganie. Jeśli nie przepadasz za sportem, ale zależy Ci na pozbyciu się kilku kilogramów, to wkładasz buty i ruszasz w trasę. Motywacji dodaje odpowiednia aplikacja, która mierzy Twoje dokonania. Dzięki temu wiesz, ile czasu poświęcasz na aktywność, jaki dystans pokonujesz w ciągu pojedynczego wyjścia i ile spalasz kalorii.

Aplikacje mają także dodatkowe funkcjonalności, które informują np. o konieczności uzupełnienia płynów czy ostrzegają przed niebezpieczeństwami związanymi choćby ze zmianą pogody. Co więcej, dane możesz porównywać z tysiącami innych użytkowników. Wykorzystanie gamifikacji dodatkowo motywuje Cię do zwiększania intensywności, systematyczności i długości ćwiczeń.

Czym jest grywalizacja?

Gamifikacja (inaczej grywalizacja) to proces przekształcania zadań i działań obecnych w realnym świecie w formę gry. To także filozofia uczenia się, której celem jest przekształcenie procesu nauczania tak, by 2był bardziej angażujący, motywujący i satysfakcjonujący zarówno dla nauczycieli, jak i uczniów. A w uproszczeniu to przemodelowanie całego

przedmiotu lub wybranego działu czy jakiegokolwiek procesu edukacyjnego w taki sposób, by w swojej strukturze przypominał grę.

Ponadto gamifikacja jako narzędzie w edukacji spełnia określone funkcje, które pomagają rozwijać odpowiednie postawy dzieci i młodzieży wobec nauki i pracy oraz budować relacje z innymi osobami. Według J. Stańdo to:

● doskonalenie procesów i zdolności orientacyjno-poznawczych,

● utrwalenie zdobytych informacji i rozwijanie umiejętności właściwego ich użycia w rzeczywistości,

● motywacja do podejmowania samodzielnych działań i obserwacji, rozwoju twórczości,

● integracja procesów poznawania, działania, przeżywania i oceny,

● nauka reguł, norm i przestrzegania wzajemnych umów,

● nauka wyrażania i kontroli uczuć oraz rozwiązywania problemów,

● projekcja sytuacji i ról, a także poznania mocnych i słabych stron.

Przede wszystkim gamifikacja daje możliwość połączenia nauki z przyjemnością, a jak wiemy dzieci i młodzież najlepiej wykorzystują swój potencjał ucząc się właśnie przez zabawę. Mechanizmy gamifikacji, które można wykorzystać w pracy z uczniami

1. Punktacja i nagrody

Podobnie jak ma to miejsce w grach – czy to komputerowych, planszowych czy karcianych, dzieci mogą zdobywać punkty np. za wykonane zadania, osiągnięte cele. Te punkty z kolei mogą być zmieniane na nagrody – dodatkowo motywując uczniów i pokazując, że podejmowanie wyzwań oraz praca włożona w naukę ma swoją wartość.

2. Zadania i misje Tworzenie zadań edukacyjnych w formie misji (tzw. treasure hunt czy questy) może sprawić, że nauka będzie bardziej atrakcyjna, a przechodzenie do kolejnego poziomu będzie wiązało się z przyswojeniem określonej wiedzy, samodzielnej pracy w przygotowaniu projektu czy osiągnięciu kolejnych etapów w nauce trudniejszych zagadnień i umiejętności.

3. Wyzwania i rywalizacja

Rywalizacja to częsty element gier. Tworzenie konkursów, quizów i wyzwań może zwiększyć zaangażowanie uczniów i chęć zdobywania wiedzy. Może pełnić również funkcję terapeutyczną, ucząc wygrywania i radzenia sobie z porażką.

4. Narracja i historia

Wiele gier opowiada fascynujące historie. Wykorzystanie narracji i historii do przekazywania treści edukacyjnych może pomóc uczniom zrozumieć trudne pojęcia oraz zachęcić ich do pogłębiania wiedzy i poszerzania horyzontów, poznania historii, kultury i dziedzictwa niematerialnego.

5. Elementy interaktywne

Gry znane są z interaktywności, a wykorzystanie różnych narzędzi i programów może sprawić, że proces stanie się bardziej przystępny i angażujący. Tutaj sprawdzą się gry planszowe, karciane, jak i komputerowe czy np. wirtualne pokoje zagadek bądź aplikacje.

Grywalizacja w edukacji

Praktycznie każdy lubi gry. Skłonność tę można wykorzystać w szeroko rozumianej edukacji. Współczesne zasoby wiedzy są ogromne i nieustannie rosną. Tradycyjne sposoby uczenia się tracą na efektywności i są nudne dla użytkowników gier. Typowe „wykucie” na pamięć pewnych informacji staje się niemożliwe lub jest zbędne. Potrzebne są inne metody, które uczą znajdowania potrzebnych danych i w ten sposób zdobywania potrzebnej wiedzy.

Przeciętny gracz spędza około 12 lat na graniu. Oznacza to, że dotychczasowe metody edukacji powinny ewoluować do wymagań współczesnego świata. Znalezienie balansu, rozumianego jako wspólny język z nowymi pokoleniami, to wyzwanie, którego warto się podjąć.

Wykorzystanie gamifikacji w edukacji - otwórz się na nowe możliwości

Możliwie wszechstronne metody nauki sprawią, że większe grono uczniów, będzie chętniej podchodziło do kwestii zdobywania wiedzy. Być może ktoś z grona uczniów, których zwykło się określać jako „zdolnych, ale leniwych”, faktycznie rozwinie swoje zainteresowania i talenty. Potrzebne są do tego odpowiednie narzędzia, które potrafią zaangażować ucznia i zachęcają do systematyzacji.

Dlaczego nastolatkowie nie rozstają się ze swoimi smartfonami? Przez dopaminę, którą między innymi dostarczają media społecznościowe. Wszystkie polubienia, serduszka i komentarze, które pojawią się pod Twoim postem, filmem czy zabawnym memem, wywołują zastrzyk dopaminy, czyli tzw. hormonu szczęścia. SZCZĘŚCIA! Każdy przecież chce być choć przez chwilę doceniony lub zauważony.

Social media i pozostałe media elektroniczne wykorzystują tę wiedzę z korzyścią dla siebie. Starają się nieustannie przykuwać uwagę. Wykorzystują komunikaty, które pojawiają się na ekranie Twojego smartfona. Jest to zachęta do sprawdzenia liczby zachorowań na COVID, czy pogody na popołudnie. Gry działają bardzo podobnie i komunikują np. o możliwości zebrania punktów czy zakończeniu produkcji surowców. Wśród tego rodzaju działań można zaimplementować programy edukacyjne.

Wykorzystanie grywalizacji w praktyce?

Uczeń dostawałby powiadomienie, że kolega z klasy pomyślnie rozwiązał zadanie, które zaczęli na lekcji. „Jemu się udało, to czemu, ja nie mogę tego zrobić?” - pomyśli młodzieniec i stanie do (g)rywalizacji.

„O! Koleżanka Ala zdobyła trzeci poziom wtajemniczenia z tabliczki mnożenia. Co trzeba umieć, aby go osiągnąć?”

Powiadomienie: „Twoi trzej znajomi pracują nad dzisiejszym zadaniem z geografii. Chcesz dołączyć do spotkania?”.

Czy to działa? Jak donosi portal telekomunikacyjny Telepolis: 82% badanych przyznaje, że smartfony towarzyszą im wszędzie: podczas spotkań ze znajomymi, w toalecie i w sypialni. 60% osób w wieku od 15 do 35 lat nie rozstaje się ze smartfonem w ciągu dnia. Tylko 7% Polaków korzysta z telefonu przez mniej niż godzinę dziennie.

Nauka stworzyła technologię, a ta otworzyła ogromne możliwości. Jako cywilizacja mamy niespotykany dotychczas potencjał, aby wpływać na 3rozwój jednostek, a pomogą w tym nowoczesne metody edukacji. Czy grywalizacja musi zastąpić dotychczasowy system edukacji? Otóż nie.

Tradycyjny system edukacji a grywalizacja: zamiana czy kooperacja?

Z czasem będą powstawały nowe narzędzia, które skuteczniej zrealizują zamierzone cele i wyprą starsze rozwiązania. Nie należy jednak stawiać

systemu edukacji oraz grywalizacji w opozycji do siebie. Narzędzia i metody mogą działać równolegle i nawzajem się uzupełniać. Uczniowie wybiorą pomiędzy tradycyjnym podejściem, tym bardziej nowoczesnym, a fuzją obu metod.

Współczesne rozwiązania dają wiele możliwości realizacji wspomnianych celów. Mamy zasoby, które dają sposobność na wybranie innej drogi niż ta tradycyjna. Co więcej, można czerpać z ich obu, co prawdopodobnie pozwoli wypracować jeszcze lepsze rozwiązania na przyszłość.

Gamifikacja w edukacji — skuteczna alternatywa czy rozwiązanie komplementarne?

W obecnych realiach, tradycyjny system edukacji i grywalizacja mogą się wzajemnie uzupełniać. Nie można tak po prostu przenieść się na nowe metody, bo taki system najpewniej jeszcze nie istnieje, ale już teraz można zacząć stosować niektóre rozwiązania w szkołach. Każda taka inicjatywa to wyraźny sygnał, że system edukacji ewoluuje. Być może nie jest to prosta droga, ale wyrzeczenia są tutaj jedynym „zgrzytem”. Mimo wszystko, warto wyruszyć w tę podróż.

Nauka przez rozrywkę – jak można sprawdzić czy gamifikacja działa w mojej klasie?

Gamifikację można wcielać w życie nie tylko w czasie lekcji, ale również organizując dodatkowe aktywności i wydarzenia w życiu klasy, które mają za zadanie uzupełnić i poszerzyć zdobytą przez dzieci i młodzież wiedzę i umiejętności.

Poza szkołą, mechanizmy gier znajdziemy w:

1. Grach miejskich

Gry miejskie to doskonały sposób na wykorzystanie przestrzeni miejskiej jako otoczenia edukacyjnego. Uczniowie mogą rozwiązywać zagadki, odkrywać tajemnice miasta i zdobywać punkty za rozwiązywanie kolejnych zadań. Konwencje mogą być różne – od historii, legend, 4po fantasy. Może im towarzyszyć nowoczesna technologia rozszerzonej rzeczywistości (Augmented Reality), dzięki której gra staje się jeszcze bardziej immersyjna i angażująca. To ciekawa alternatywa dla klasycznej wycieczki z przewodnikiem – tutaj przewodnikiem jest gra i jej uczestnicy.

2. Grach terenowych Rozrywka na świeżym powietrzu sprzyja zdrowiu i doskonale uczy. Gry terenowe pozwalają na praktyczne zastosowanie strategii uczenia się, rozwiązywania problemów i współpracy w rzeczywistym środowisku. Można w nie zagrać na zamku, w parku, w skansenie. Pozwala to poznać historię, materialne i niematerialne dziedzictwo z innej, bardziej praktycznej i namacalnej strony.

3. Pokojach zagadek Pokoje zagadek, znane także jako Adventure Rooms (przygodowe pokoje) czy też escape roomy, są znakomitą platformą do rozwijania ważnej umiejętności, jaką jest rozwiązywanie problemów. Uczniowie, wcielając się w role, pracują razem, aby odnaleźć klucze do rozszyfrowania zagadek i rozwiązania licznych zadań. Tutaj liczą się indywidualne umiejętności i wiedza oraz współpraca w grupie i dzielenie się swoimi zasobami, by osiągnąć cel. To także miejsca, które sprawdzają i uczą dedukcji oraz logicznego myślenia.

Korzyści z mechanizmów gamifikacji w edukacji i nauczaniu

Szukając rozwiązań i narzędzi wzmacniania procesu uczenia się dzieci i młodzieży w szkole i poza nią, warto wziąć pod uwagę korzyści, jakie może przynieść zastosowanie gamifikacji w procesie edukacji. Najważniejsze z nich to:

1. Motywacja i zaangażowanie: gry przyciągają uwagę uczniów i pobudzają ich ciekawość. Poprzez wykorzystanie mechanizmów gier, możemy sprawić, że nauka stanie się fascynującą przygodą, a uczniowie będą bardziej zaangażowani w proces, uważni i skoncentrowani na zadaniach.

2. Nauka poprzez doświadczenie: gry pozwalają na naukę poprzez praktykę i eksperymentowanie. Uczniowie mogą wcielić się w różne role, podejmować decyzje i odnosić sukcesy lub porażki, co zwiększa efektywność przyswajania wiedzy. To dobry trening umiejętności rozwiązywania złożonych problemów i nauki krytycznego myślenia w rzeczywistym otoczeniu. Gamifikacja zachęca do eksperymentowania i kreatywnego podejścia, próbowania różnych strategii edukacyjnych.

3. Rozwijanie umiejętności społecznych: gry często wymagają współpracy i komunikacji. Uczestnictwo w grach zachęca uczniów do rozwijania umiejętności pracy w zespole, rozwiązywania konfliktów i efektywnej komunikacji. Kluczem do rozwiązania problemu, zagadki czy osiągniecia celu jest umiejętność porozumiewania się, komunikowania potrzeb, doświadczeń i spostrzeżeń, zaprezentowania swoich

umiejętności i wiedzy przez każdego członka zespołu czy drużyny. To efektywny trening rozwiązywania konfliktów, zarządzania emocjami i kooperacji.

Warto pamiętać, że grywalizacja nie jest rozwiązaniem dla każdego rodzaju lekcji, ale może być doskonałym uzupełnieniem tradycyjnych metod nauczania. Warto eksperymentować, tworzyć własne gry edukacyjne lub korzystać z dostępnych rozwiązań na rynku, jak np. pokoje zagadek lub gry miejskie i terenowe. Nauka może być fascynująca przygodą, a grywalizacja jest jednym z kluczy do jej odkrycia.

Adam Nowak