W czasach pandemii koronawirusa nauczanie zdalne stało się obligatoryjne dla szkolnictwa wyższego. Obejmuje ono różnorodne metody, często realizowane w dowolnym czasie, a ich wspólną cechą jest wykorzystywanie technik informacyjnych. Celem artykułu jest przedstawienie aplikacji, które uatrakcyjniają zajęcia w trybie zdalnym oraz efektów ich zastosowania podczas zajęć (prowadzonych początkowo w formie blended learningu, a następnie e-learningu) ze studentami dziennikarstwa studiów magisterskich i doktoranckich oraz z cudzoziemcami z anglojęzycznej Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS). Dodatkowo przeprowadzono badanie ankietowe wśród 30 doktorantów z zakresu nauk o mediach, którzy realizowali zajęcia w formie blended learningu ze specjalistycznego języka angielskiego (w proporcji 50% godzin stacjonarnych i 50% online) oraz e-learningu z użyciem aplikacji internetowych. Wyniki badań potwierdziły, że wykorzystywanie aplikacji w procesie kształcenia zwiększa motywację studentów do systematycznej pracy. Dodatkowo stanowi okazję do poznania przez nich środków dydaktycznych, które mogą później zastosować w trakcie praktyk zawodowych lub pracy w różnych firmach o profilu marketingowym, reklamowym czy public relations. Studenci bardzo cenią także zajęcia i zadania asynchroniczne, ponieważ stosowanie aplikacji daje im możliwość powtórzenia najważniejszych treści z zajęć. [1]Graficzne aplikacje sprawiają, że nawet trudne zagadnienia lepiej można zapamiętać oraz ilustrować teorię elementami praktycznymi.
Nigdy wcześniej w edukacji nauczanie zdalne nie było tak potrzebne i przydatne jak teraz. Gdyby nie możliwość edukacji online, w obecnej sytuacji nauczyciele mieliby bardzo utrudniony dostęp do komunikacji z uczniami oraz do uczenia. Chociaż wykorzystywanie nowoczesnych technologii w edukacji na pierwszy rzut oka może się wydawać nieco skomplikowane, to z pomocą różnych rozwiązań i dobrego łącza internetowego nauczyciele mogą realizować bardzo efektywne lekcje dla swoich uczniów.
JAK UCZYĆ?
To bardzo ważne pytanie, ponieważ gdy myślimy o uczeniu i edukacji, to jednym z pierwszych skojarzeń jest to, że uczniowie potrzebują kontaktu z rówieśnikami, kontaktu z nauczycielem, interakcji i współdziałania w klasie i małych grupach.
Istnieje wiele sprawdzonych i skutecznych sposobów na to, by nauczyciele mogli wspierać uczniów przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii oraz zasobów online. Są to rzeczy proste do zastosowania i dające wiele efektów.
Zanim nauczyciele zaczną wykorzystywać technologię informacyjno-komputerową na szajęciach, musi być spełniony szereg wymienionych poniżej warunków:
- Do wykorzystywania zasobów internetowych lub uczenia zdalnego nauczyciele potrzebują internetu szerokopasmowego podpiętego bezpośrednio do komputera lub laptopa za pomocą kabla. Jeśli nie mają takiej możliwości, mogą skorzystać z sieci Wi-Fi, ale wtedy muszą pamiętać o tym, aby być blisko routera, aby sygnał był możliwie najlepszy. Można też zainwestować w małe urządzenie, które będzie wzmacniało sygnał Wi-Fi.
- Bardzo ważne jest, żeby każdy nauczyciel miał zainstalowany aktualny program antywirusowy z aktualną bazą wirusów i aby skanowania odbywały się cyklicznie, najlepiej raz w tygodniu. Warto także pamiętać o skanowaniu wszystkich plików pobranych z internetu, nawet z różnych bezpiecznych zasobów internetowych – jest to dobry krok, by zadbać o bezpieczeństwo dysku laptopa lub komputera danego nauczyciela.[2]
- Kolejnym ważnym elementem jest to, aby nauczyciele wykonywali kopie zapasowe wszystkich swoich plików stworzonych dla uczniów lub pobranych z zasobów internetowych. W ten sposób unikną straty danych lub braku dostępu do nich, jeśli coś stanie się z ich komputerem. Dobrą praktyką jest także zapisywanie przygotowanych materiałów w tak zwanej chmurze, czyli na dyskach wirtualnych, które są operowane np. przez Google Drive, One Drive, Dropbox.
- Przy korzystaniu z takiego narzędzia nauczyciele powinni także pamiętać o tym, żeby sprawdzać co jakiś czas, jak funkcjonuje dane narzędzie oraz czy nie zmieniły się zasady jego funkcjonowania. Ważne jest także, aby nauczyciel stworzył sobie jeden folder lub zakładki w swojej przeglądarce, które będą porządkować wszystkie zasoby edukacyjne w ten sposób, aby nic się nie zgubiło i wszystko było na swoim miejscu. Polecanym rozwiązaniem jest także stworzenie jednego pliku podzielonego na określone kategorie i zamieszczenie w nim wszystkich znanych dostępnych linków i zasobów internetowych. W ten sposób nauczyciele mogą utworzyć wspólnie bazę zasobów internetowych, z których mogą skorzystać i dodatkowo wymieniać się swoimi odkryciami. Jeśli taki plik będzie współdzielony dla wszystkich nauczycieli, to każdy z nich musi mieć do niego dostęp. Najłatwiej można zrobić to w ten sposób, że na dysku Google Drive dajemy dostęp do pliku wszystkim nauczycielom, którzy mają link dostępu. Mogą być wśród nauczycieli tacy, którzy mają tryb tylko do odczytu, lub też tacy, którzy mogą plik edytować.
Jeszcze kilka miesięcy temu to właśnie szkolnictwo musiało z dnia na dzień przestawić się na zupełnie nowe środki nauczania, z którymi wcześniej na taką skalę nie miało do czynienia. Nowe technologie wyszły naprzeciw nowym wyzwaniom i błyskawicznie pojawiły się rozwiązania, które są w stanie pomóc w edukacji w tych trudnych czasach. Oto lista polecanych aplikacji, które pomogą przeprowadzić grupowe zajęcia dla uczniów bez wychodzenia z domu lub wspomóc nauczanie hybrydowe.
ZOOM
Zoom Zoom to ciesząca się sporą popularnością, bardzo lekka i prosta w obsłudze aplikacja przeznaczona do komunikacji za pośrednictwem Internetu. Dostępna jest ona w wersjach na komputer oraz urządzenia mobilne (Android i iOS), umożliwiając przeprowadzanie nauczania i szkoleń online a w przypadku firm oraz instytucji prowadzenie wideokonferencji. Już na wstępie zaznaczyć należy, że to co wyróżnia Zoom na tle konkurencji to poza banalną obsługą także wysoka jakość obrazu i dźwięku podczas wideo-spotkań. Aplikacja oferuje wyjątkowo prostą organizację i zarządzanie spotkaniami, wygodne udostępnianie zawartości ekranu lub aplikacji. Użytkownik tworzący spotkanie posiada możliwość definiowania uprawnień członków, może czytać zapytania tekstowe od współtowarzyszy spotkania oraz zapisywać jego przebieg.
Zaproszenie do uczestnictwa wysyłane mogą być w formie adresów URL lub w formie tekstowej na podany adres e-mail. Nie zabrakło również opcji harmonogramu spotkań oraz zabezpieczania dostępu do nich hasłem. W kwestii bezpieczeństwa wspomnieć należy o wsparciu dla szyfrowania SSL oraz AES-256 bit. [3]
O ile same aplikacje klienckie Zoom dostępne są całkowicie bezpłatnie to do działania wymagają one skorzystania z jednego z planów oferowanych przez producenta. Najprostszy plan 'Basic’, który kierowany jest do użytkowników prywatnych umożliwia nieograniczone meetingi 1:1, tworzenie spotkań (hostowanie) z maksymalnie 100 osobami, a także 40-minutowe spotkania grupowe zawierające co najmniej 3 osoby. Sama liczba spotkań nie jest ograniczona. Zestawienie wszystkich planów oferowanych przez Zoom znaleźć można na oficjalnej stronie.
SKYPE
Okazuje się, że popularny komunikator również jest wykorzystywany w celu przeprowadzenia lekcji online. Skype to komunikator głosowy, który pozwala m.in. przeprowadzać rozmowy tekstowe, głosowe i wideo, dzwonić na telefony stacjonarne i komórkowe, wysłać wiadomości SMS oraz faksy.
Aplikacja oferuje znakomitą jakość dźwięku oraz wydajne szyfrowanie 256 bitowym algorytmem AES (Advanced Encryption Standard). Skype nie instaluje żadnych komponentów szpiegujących (spyware), jest bezpłatny i pozwala prowadzić rozmowy z innymi użytkownikami sieci Skype bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Płatne są jedynie rozmowy z rozmówcami korzystającymi ze standardowych numerów telefonicznych, ceny jednak są wyjątkowo atrakcyjne
Skype można używać na komputerze lub pobrać go na telefon komórkowy, aby pozostawać w kontakcie w podróży. Skype działa na wielu telefonach komórkowych oraz urządzeniach takich jak PlayStation Portable (PSP). Dostępna jest także bogata oferta telefonów WiFi i telefonów bezprzewodowych z wbudowanym Skype.
W najnowszej wersji dodano udostępnianie ekranu, wysyłanie kontaktów, przypomnienia o urodzinach, lepszą jakość połączeń, lepszą jakość wideo oraz funkcje ułatwień dostępu. Te i wiele innych usprawnień wpływają na jeszcze wygodniejsze korzystanie z aplikacji podczas połączeń grupowych.[4]
Google Meet
Google Meet to aplikacja kliencka platformy komunikacyjnej od firmy Google dostępna z poziomu przeglądarki internetowej. Dzięki niej możliwe jest m.in. prowadzenie nauczania i szkoleń online, a także organizowanie wideokonferencji.
Platforma, jak również sama aplikacja charakteryzuje się bardzo prostą i intuicyjną obsługą. Umożliwia ona przeprowadzania wideo-spotkań o różnym charakterze i w wysokiej jakości. W obrębie pojedynczego spotkania maksymalnie zgromadzić można nawet 250 osób. Użytkownik inicjujący spotkanie może wygodnie zarządzać osobami dołączającymi do nich poprzez proste rozsyłanie zaproszeń.
Poza samą komunikacją audio-wizualną Google Meet oferuje możliwość sprawnego udostępniania uczestnikom własnego ekranu w celu prezentacji różnego typu dokumentów czy materiałów. Twórcy zadbali również o aspekty związane z bezpieczeństwem. Dane podczas spotkań transmitowane są w zaszyfrowanej postaci, uniemożliwiającej dostęp do nich przez osoby trzecie. Nie zabrakło również narzędzia do zapobiegania nadużyciom w trakcie rozmów.
Microsoft Teams
Microsoft Teams to komunikator internetowy wyposażony w szereg niezwykle przydatnych narzędzi ułatwiających pracę w grupie.
Microsoft Teams pozwala nie tylko na wysyłanie wiadomości do wszystkich członków danego zespołu. Możemy również zakładać wątki, by udostępniać informacje wybranym użytkowników, a nawet rozmawiać z poszczególnymi osobami indywidualnie. Poza opcją czatu tekstowego, narzędzie umożliwia przeprowadzanie wideokonferencji, do których można dołączyć nie tylko po uruchomieniu Microsoft Teams na komputerze, ale także na urządzeniu przenośnym lub w systemie Skype Room.
Warto wspomnieć, że Microsoft Teams nie tylko oferuje możliwość udostępniania plików, ale także ma wbudowane programy wchodzące w skład usługi Office 365. Oznacza to, że w trakcie pracy skorzystamy między innymi z takich narzędzi, jak: SharePoint, OneNote i Planner, a także usługi Power BI.
Office 365: Teams – Część 1: Wprowadzenie
Tu warto jeszcze dodać, że Microsoft wyszedł naprzeciw jednostkom edukacyjnym i wprowadził dla nich, całkowicie za darmo Microsoft Office 365 A1 dedykowany uczniom, studentom, nauczycielom. W skład pakietu wchodzą znane aplikacje: Word, Excel, PowerPoint, OneNote oraz Teams i inne niezbędne narzędzia do zdalnej edukacji.
Google Classroom
Google Classroom to aplikacja pozwalająca korzystać z usługi o tej samej nazwie, która służy nauczycielom i uczniom do zarządzania kursami i nauką, o ile korzystają z kont Google Apps for Education.
Celem programu jest zapewnienie nauczycielom lepszej komunikacji z uczniami. Możliwe jest tu tworzenie grup, zgodnie z faktycznymi zajęciami, które odbywają się w szkole (ale nie tylko), a tym samym łatwiejsze ich organizowanie. Nauczyciele mają tu też możliwość zadawania uczniom prac do wykonania i późniejszego ich sprawdzania. [5]
Podsumowanie
W trakcie zajęć prowadzonych z wykorzystaniem różnorodnych aplikacji internetowych (zazwyczaj bezpłatnych, niektóre aplikacje są płatne w przypadku dodatkowych funkcjonalności) oraz platform e-learningowych autorka mogła stwierdzić, że studenci studiów magisterskich i doktoranckich byli bardzo zainteresowani nowymi narzędziami dydaktycznymi. Chętnie zapoznawali się z poszczególnymi aplikacjami i korzystali z możliwości ilustrowania swoich prac projektowych czy artykułów aplikacyjnymi elementami graficznymi.
Po analizie badań ankietowych, ale także wnioskując na podstawie zajęć realizowanych w systemie blended learningu i e-learningu z zastosowaniem aplikacji dydaktycznych, można określić korzyści i zagrożenia wynikające z wprowadzenia w dydaktyce nowych technologii. Do korzyści należy przede wszystkim unowocześnienie zajęć, większe zainteresowanie ćwiczeniami w takiej formie niż prowadzonymi z wykorzystaniem klasycznych metod dydaktycznych, lepsze zapamiętywanie trudniejszych zagadnień dzięki ilustrowaniu ich w odpowiednich aplikacjach. Bardzo korzystna jest także indywidualizacja warsztatów i ćwiczeń realizowanych w formie e-learningu. Student ma możliwość swobodnej organizacji procesu uczenia się, a także wyboru materiału do opracowania (spośród zaproponowanych przez wykładowcę) dopasowanego do własnych zainteresowań. Negatywne strony stosowania nowoczesnych form dydaktycznych to przede wszystkim obawy związane z udostępnianiem danych osobowych podczas logowania się do kolejnych aplikacji, a także brak bezpłatnych, poszerzonych wersji niektórych programów.
Nowoczesne metody nauczania z pewnością są bardzo atrakcyjne dla studentów. Należy jednak zaakcentować, że w takim trybie niezbędna jest odpowiedzialność, systematyczność i samodzielność. Istotne staje się także wdrażanie w praktyce kreatywnego myślenia. Efektywność zajęć prowadzonych z wykorzystaniem aplikacji dydaktycznych jest bardzo duża, o czym może świadczyć terminowość wykonywanych zadań, coraz większa kreatywność studentów, samodzielność w doborze poszczególnych aplikacji do ilustrowania trudniejszych zagadnień. Aplikacje pozwalają na grupowe tworzenie medialnych biznesplanów, prowadzenie burz mózgów, doktoranci i studenci z powodzeniem stosują w formule e-learningowej metody oparte na metodologii z design thinking.
Początkowy, stały kontakt z ucznamipodczas wprowadzania nauczania w formule e-learningu czy blended learningu wiąże się z dodatkowymi obowiązkami dlanauczyciela jednak jest to trud opłacalny. Wdrożenie doktorantów do pracy w systemie e-learningu czy blended learningu z wykorzystaniem wielu aplikacji dydaktycznych zajęło autorce około dwóch miesięcy, podczas których konieczne było stosowanie na platformie e-learningowej dodatkowych obostrzeń, np. blokad uniemożliwiających wgranie prac zaliczeniowych po określonym terminie. Po nauczeniu się przez studentów obowiązkowości i systematyczności w wykonywaniu zadań, słuchaczom można było zostawić większą swobodę działania. E-learning z wykorzystaniem szeregu aplikacji wymienionych w artykule jest efektywny. Świadczy o tym np. udział większości doktorantów w konferencjach z referatami w języku angielskim. Wszyscy doktoranci z trzech lat studiów są zadowoleni z zajęć, w których uczestniczyli w wersji blended i e-learningu. Potwierdzają, że nauka z wykorzystaniem aplikacji mobilnych jest ciekawa i efektywna, chociaż wymaga obowiązkowości i systematyczności.
Adam Nowak
[1]https://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/88/id/1500
[2]https://www.miesiecznikfpn.pl/artykul/wykorzystanie-tik-w-zdalnym-nauczaniu 28.05.2022
[3]https://www.dobreprogramy.pl/zoom,program,windows,6628599695537793 28.05.2022
[4]https://www.dobreprogramy.pl/zoom,program,windows,6628599695537793 25.05.2022
[5]https://news.microsoft.com/pl-pl/features/aka-ms-zdalnaszkola/ 28.05.2022